Sử dụng Blockchain để Xây Dựng Lòng Tin của Khách Hàng vào AI

Trong thời gian ngắn, trí tuệ nhân tạo (AI) đã nhanh chóng được triển khai trên nhiều lĩnh vực, tác động sâu rộng đến cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, AI không phải lúc nào cũng hoàn hảo. Nó được ví như một “tấm gương” phản chiếu những thành kiến và lỗ hổng đạo đức của con người, đôi khi dẫn đến những quyết định sai lầm, thậm chí nghiêm trọng. 

Thành kiến chỉ là một trong nhiều lý do khiến AI trở thành một “hộp đen” đầy rủi ro và thiếu minh bạch. Theo khảo sát của Pew Research, 52% người Mỹ cảm thấy lo lắng hơn là hào hứng khi nghĩ đến AI, trong khi chỉ 10% thực sự hào hứng với công nghệ này.

AI cần phải chứng minh tính đáng tin cậy để có thể được chấp nhận rộng rãi. Điều này đòi hỏi các công ty phải đảm bảo ba yếu tố quan trọng:

• Khả năng diễn giải, giúp người dùng hiểu rõ cách AI đưa ra quyết định.
• Khả năng kiểm toán, cho phép theo dõi và đánh giá các hoạt động của AI.
• Khả năng thực thi, đảm bảo AI vận hành theo đúng tiêu chuẩn và quy định.

Để AI thực sự tạo ra giá trị kinh doanh, khách hàng cần có niềm tin vào công nghệ này. Sự nghi ngờ của xã hội chỉ có thể được xóa bỏ khi mọi câu hỏi về cách hoạt động của AI từ khách hàng, cơ quan quản lý đến các bên liên quan được giải đáp rõ ràng. Một trong những giải pháp khả thi để đạt được điều đó là áp dụng công nghệ blockchain, mang lại tính minh bạch và trách nhiệm giải trình cao hơn cho các hệ thống AI.

Tại FICO, blockchain đang được sử dụng để xây dựng lòng tin vào AI trong lĩnh vực tài chính. Công nghệ này tạo ra một bản ghi không thể thay đổi về toàn bộ quá trình phát triển mô hình AI, đảm bảo rằng mọi hành động đều tuân thủ các quy định nghiêm ngặt của công ty. Hệ thống blockchain không nhằm vào việc tìm ra lỗi của các chuyên gia dữ liệu, mà nó thể hiện rằng lòng tin không chỉ là vấn đề cá nhân. Giống như các hợp đồng trong cuộc sống, blockchain mang đến sự trung thực, minh bạch và an toàn, giúp AI phát triển một cách có trách nhiệm và bền vững.

Khi Blockchain Kết Hợp Với AI: Giải Pháp Minh Bạch và Hiệu Quả Trong Quản Lý Mô Hình

Năm 2021, nhóm khoa học dữ liệu tại FICO - đơn vị chịu trách nhiệm về AI và đổi mới phân tích - đã quyết định sử dụng blockchain để quản lý quy trình phát triển mô hình. Kết quả mang lại không chỉ rõ ràng mà còn tạo ra những giá trị đột phá. Nhóm này, chuyên phát triển các công nghệ cốt lõi cho các nền tảng phần mềm FICO, bao gồm giải pháp phát hiện gian lận và quản lý thẻ tín dụng, đã nhận thấy rằng việc áp dụng blockchain không chỉ rút ngắn thời gian đưa sản phẩm ra thị trường mà còn giúp tối ưu hóa quy trình vận hành.

Với việc tích hợp blockchain, nhóm đã giảm hơn 90% các vấn đề liên quan đến hỗ trợ và thu hồi mô hình, nhờ vào khả năng tự động hóa quy trình theo dõi và kiểm soát các yếu tố phát triển mô hình AI một cách chính xác và minh bạch hơn.

Hành Trình Từ Giấy Tờ Đến Blockchain

Trong hơn một thập kỷ, FICO đã xây dựng và tinh chỉnh quy trình ghi chép, quản lý hàng loạt quyết định quan trọng liên quan đến việc phát triển một mô hình AI. Mỗi yếu tố – từ các biến số, thiết kế mô hình, thuật toán, dữ liệu đào tạo và thử nghiệm, cho đến các đánh giá đạo đức – đều đóng vai trò quyết định đến hiệu suất và tính trách nhiệm của AI. Bên cạnh đó, yếu tố con người cũng không kém phần quan trọng khi các chuyên gia dữ liệu liên tục tinh chỉnh và điều chỉnh mô hình theo những yêu cầu khắt khe.

Ban đầu, nhóm khoa học dữ liệu đã sử dụng Tài liệu Theo dõi Phân tích (ATD) – một bộ tài liệu chi tiết được xây dựng trên hàng chục trang Word để quản lý toàn bộ quy trình phát triển mô hình AI. Tài liệu này bao gồm tất cả các yêu cầu, tiêu chuẩn phát triển và quy trình thử nghiệm. Mặc dù ATD đã giúp tạo ra một hệ thống có cấu trúc, nhưng việc quản lý hàng trăm bộ tài liệu cùng hàng chục cuộc họp để xác nhận tính tuân thủ lại trở thành một gánh nặng hành chính.

Blockchain – Bước Tiến Mới Trong Quản Lý Mô Hình AI

Để giải quyết vấn đề này, vào năm 2021, FICO đã chuyển toàn bộ quy trình ATD sang nền tảng blockchain riêng. Bước đi này mang lại nhiều lợi ích rõ rệt:

• Tạo dấu vết minh bạch và bất biến: Mọi quyết định, từ yêu cầu ban đầu, thuật toán sử dụng, tiêu chí thành công, đều được ghi lại một cách không thể thay đổi.
• Loại bỏ sự nhầm lẫn: Mọi thông tin quan trọng liên quan đến phát triển mô hình đều có sẵn trên blockchain, giúp đảm bảo sự rõ ràng về trách nhiệm và quy trình vận hành.
• Giám sát tính tuân thủ và hạn chế thiên vị: Hệ thống có thể xác định và theo dõi các tính năng tiềm ẩn, đảm bảo không có sự thiên lệch hoặc sai sót nào ảnh hưởng đến mô hình AI.
• Tối ưu hóa quy trình phê duyệt: Tất cả các bên liên quan – từ nhà phát triển đến người quản lý – đều có thể truy xuất và phê duyệt từng giai đoạn một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Hệ thống blockchain không chỉ ghi nhận những thành công mà còn lưu lại toàn bộ lỗi, chỉnh sửa và cải tiến, giúp tạo ra một quy trình học hỏi liên tục và không ngừng nâng cao chất lượng.

Tương Lai Của Quản Lý AI Với Blockchain

Việc kết hợp blockchain vào quá trình phát triển AI không chỉ giúp FICO cải thiện tốc độ và hiệu quả mà còn tạo ra một nền tảng đáng tin cậy cho các tổ chức khác học hỏi và áp dụng. Đây là minh chứng rõ ràng cho việc công nghệ blockchain có thể đóng vai trò quan trọng trong việc minh bạch hóa và nâng cao sự tin cậy đối với AI trong mọi lĩnh vực.

Với những kết quả tích cực từ việc triển khai blockchain, FICO đang dẫn đầu trong việc xây dựng một hệ sinh thái AI minh bạch, tuân thủ và sẵn sàng cho tương lai.

Cách FICO Ứng Dụng Blockchain Để Quản Lý AI Hiệu Quả

Việc triển khai blockchain trong quản lý AI tại FICO không chỉ là một vấn đề về công nghệ, mà còn là một thách thức về tổ chức và con người. Để áp dụng thành công, FICO đã trải qua quá trình thử nghiệm và rút ra nhiều bài học quan trọng.

Bắt Đầu Từ Tiêu Chuẩn, Sau Đó Mới Đến Công Nghệ

Việc áp dụng blockchain sẽ không có ý nghĩa nếu không có một bộ tiêu chuẩn phát triển AI rõ ràng. Bước đầu tiên – và cũng là thử thách lớn nhất – là xây dựng các tiêu chuẩn này, bao gồm:

• Xác định thuật toán nào được phép sử dụng
• Đảm bảo tính minh bạch và khả năng diễn giải của mô hình
• Xây dựng quy trình thử nghiệm AI theo chuẩn đạo đức và quy định pháp lý

Tại FICO, nhóm đã thiết lập một ủy ban chịu trách nhiệm đưa ra các tiêu chuẩn phát triển, đảm bảo rằng tất cả các mô hình AI đều nhất quán và tuân thủ, thay vì dựa vào phong cách cá nhân của từng nhà khoa học dữ liệu.

Trải Nghiệm Người Dùng Là Yếu Tố Quan Trọng Nhất

Một hệ thống quản lý AI sẽ không thể hoạt động nếu các nhà khoa học dữ liệu không sẵn sàng sử dụng nó. May mắn là tại FICO, đa số nhân viên đều đánh giá cao sự rõ ràng mà blockchain mang lại. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất là tạo ra một giao diện người dùng (UI) trực quan, giúp họ dễ dàng chuyển từ quy trình làm việc truyền thống sang cách tiếp cận mới.

Việc phát triển giao diện không chỉ dừng lại ở các nút bấm hay biểu mẫu, mà còn phải giúp các nhà khoa học dữ liệu thích nghi với tư duy làm việc nhóm, nơi mọi người có thể theo dõi, kiểm tra và xác nhận công việc của nhau một cách hiệu quả và tự động.

FICO đã đầu tư lớn vào việc thiết kế một hệ thống dễ sử dụng, tích hợp sâu vào quy trình làm việc hàng ngày mà không tạo ra cảm giác bị giám sát nặng nề. Để đạt được điều này, cần có sự đồng thuận thông qua các tài liệu yêu cầu kinh doanh (BRD) và yêu cầu sản phẩm (PRD), đảm bảo mọi người hiểu rõ quy trình trước khi bắt đầu triển khai.

Tận Dụng "Thắng Lợi Nhanh"

Thay vì cố gắng triển khai toàn bộ hệ thống một cách đồng loạt, FICO đã thực hiện các thử nghiệm nhỏ trước, tập trung vào các quy trình quan trọng như:

• Xây dựng yêu cầu phát triển
• Cập nhật và xác nhận thử nghiệm mô hình
• Phê duyệt và từ chối mô hình

Việc thực hiện từng bước nhỏ giúp FICO dễ dàng xác định những điểm cần cải thiện và đảm bảo rằng mọi mô hình chỉ được phát hành khi đáp ứng đủ tiêu chuẩn đã đề ra.

Xây Dựng Một Hệ Thống Lưu Trữ Bền Vững

Một hệ thống AI không bao giờ là hoàn chỉnh, mà luôn cần được cập nhật và phát triển liên tục. Vì vậy, FICO đã tính đến giải pháp lưu trữ dài hạn để đảm bảo rằng tất cả các tài sản AI – từ dữ liệu đầu vào, thuật toán, đến kết quả thử nghiệm – luôn có thể truy xuất một cách chính xác.

Điều này đòi hỏi các cơ chế giám sát chủ động, như kiểm tra dữ liệu, cảnh báo khi có sự thay đổi và đảm bảo sự nhất quán khi công nghệ hoặc nền tảng thay đổi.

Duy Trì và Phát Triển Hệ Thống

Bản chất của các hệ thống blockchain là chúng cần được bảo trì liên tục để đảm bảo an toàn và hiệu suất hoạt động. Điều này đòi hỏi nhóm phát triển AI phải mở rộng kỹ năng của mình hoặc hợp tác chặt chẽ với các chuyên gia phần mềm để đảm bảo hệ thống luôn hoạt động trơn tru, bảo mật và sẵn sàng mở rộng.

Xây Dựng Lòng Tin Vào AI

FICO hiểu rằng để AI có thể được chấp nhận rộng rãi, cần phải tạo dựng niềm tin từ khách hàng, cơ quan quản lý và các bên liên quan. Blockchain mang lại tính minh bạch, trách nhiệm giải trình và khả năng thực thi, giúp đảm bảo rằng các mô hình AI không chỉ hoạt động hiệu quả mà còn tuân thủ các tiêu chuẩn đạo đức và pháp lý.

Nhờ việc áp dụng blockchain, các công ty có thể:

• Đảm bảo tính toàn vẹn của mô hình từ khâu phát triển đến triển khai
• Dễ dàng truy xuất nguồn gốc của các quyết định AI
• Đảm bảo các mô hình AI hoạt động đúng theo yêu cầu đã cam kết

FICO đã chứng minh rằng blockchain không chỉ là một công nghệ bảo mật, mà còn là công cụ đắc lực để nâng cao chất lượng và tính tin cậy của AI trong bối cảnh ngày càng có nhiều yêu cầu khắt khe từ thị trường.

Tham khảo từ hbr